Cà phê lên giá, ai hưởng lợi?

Cập nhật lúc: 20/09/2011 171

Cũng theo ông Nguyễn Văn Sinh, thực tế từ trước đến nay ở Đắk Lắk, trừ một số doanh nghiệp có vùng nguyên liệu ổn định (chiếm 15%), còn lại tất cả các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cà phê đều thu mua thông qua tư thương, đại lý chứ không mua trực tiếp từ nông dân. Không chỉ vậy, vì diện tích manh mún, sản lượng nhỏ lẻ nên không phải nông dân nào cũng đủ điều kiện chờ đợi đến khi có chính sách mới mang cà phê ra bán. Chưa kể nhiều nông hộ có diện tích nhỏ, không có vốn phải bán “cà phê non” – nông dân “chốt giá” với tư thương từ khi cà phê chưa ra hoa để lấy phân bón, lấy tiền chi tiêu, khi thu hoạch xong phải mang trả cho đại lý bằng cà phê nên bao giờ phần thiệt cũng luôn thuộc về nông dân.
Ngay tại Lâm Đồng, theo đánh giá của ngành nông nghiệp tỉnh, vào vụ thu hoạch, nhiều cơ sở thu mua cà phê nhân khô đã phân bố đến từng xã, đáp ứng được khâu tiêu thụ sản phẩm cho nông dân. Tuy nhiên, các cơ sở này kinh doanh theo hình thức thu gom trung gian qua nhiều bậc (nông dân – các cấp đại lý – công ty thu mua – công ty xuất khẩu cà phê), việc thu mua theo kiểu mạnh ai nấy làm dẫn đến việc định cấp chất lượng, định giá cà phê chưa được công bằng, hợp lý, chênh lệch giá thu mua giữa cà phê có chất lượng tốt với cà phê chất lượng thấp chưa thực sự khuyến khích phát triển sản xuất. Điều này cho thấy mối liên kết giữa nông dân với các đại lý thu mua và doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cà phê không có sự liên hệ chặt chẽ. “Đây cũng chính là điểm yếu nhất của ngành cà phê Việt Nam, chứ không riêng gì của Đắk Lắk hay Lâm Đồng” – ông Nguyễn Văn Sinh nhận định.
Trở lại việc doanh nghiệp thực hiện chương trình thu mua tạm trữ để bình ổn giá cà phê cho nông dân, một số nông hộ trồng cà phê ở Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng cho biết, khi nghe có chủ trương của Chính phủ hỗ trợ lãi suất 6% cho doanh nghiệp thu mua tạm trữ 200.000 tấn cà phê…, người dân rất đồng tình. Tuy nhiên, chương trình vẫn chưa tới được với nông dân, vì thời điểm doanh nghiệp triển khai thu mua thì nông dân không còn cà phê để bán. Ông K’Brêu, ngụ xã Gung Ré (Di Linh), nhà có 6ha cà phê cho biết: “Vụ mùa vừa qua gia đình mình thu được trên 23 tấn cà phê nhân, vậy nhưng đến thời điểm doanh nghiệp triển khai thu mua cà phê để bình ổn giá theo chủ trương của Chính phủ thì lượng cà phê còn lại trong nhà không quá 5 tấn”. Theo K’Brêu, vì chương trình triển khai quá chậm, nên gia đình ông đã bán trước đó chỉ với giá có 21-22 triệu đồng/tấn. Nhưng so với nhiều người khác vẫn còn đỡ hơn nhiều, bởi họ đã bán sạch không còn hạt nào từ trước Tết Nguyên Đán Tân Mão. Còn ông Nguyễn Sỹ Hồ (ngụ TP Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk), có 2,5ha cà phê kinh doanh tại huyện Krông Púk, bộc bạch: “Tôi cũng nghe về chương trình thu mua tạm trữ cà phê để bình ổn giá cho nông dân của Chính phủ, nhưng thực tế không thể tiếp cận được. Có lẽ Nhà nước chỉ hỗ trợ cho một số doanh nghiệp trực tiếp thu mua tạm trữ chứ nông dân chúng tôi thì không được gì”.
Dưới góc nhìn của doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Hằng Thu – Giám đốc Công ty TNHH Cà phê Thu Lợi, doanh nghiệp thu mua chế biến xuất khẩu cà phê đóng chân trên địa bàn Đắk Nông, cho rằng: “Chương trình thu mua tạm trữ 200.000 tấn cà phê của Chính phủ thực chất là để cứu lấy ngành xuất khẩu cà phê, chứ không phải để bình ổn giá cho nông dân. Tất nhiên, người được hưởng lợi trực tiếp từ chương trình này là các nhà xuất khẩu, chứ không phải nông dân; kể cả các đại lý, doanh nghiệp vừa và nhỏ là những người làm trung gian đứng ra thu mua cà phê của nông dân cho doanh nghiệp xuất khẩu cũng chẳng được gì từ chương trình này”. Theo bà Hằng Thu, bản chất của doanh nghiệp là lợi nhuận, kinh doanh là phải có lời, không có chuyện doanh nghiệp nào dám hy sinh lợi nhuận để đứng ra gánh vác việc bình ổn giá cho nông dân và nhận về gói rủi ro cho mình. Bởi theo qui định của Chính phủ, các doanh nghiệp phải thực hiện việc mua cà phê tạm trữ theo cơ chế thị trường, tự chịu trách nhiệm về hiệu quả kinh doanh. Thêm vào đó, khi các đại lý, doanh nghiệp thu mua cà phê của của nông dân cũng đồng nghĩa với việc “chốt giá” tại thời điểm giao dịch, nên chỉ có doanh nghiệp nào được Nhà nước hỗ trợ lãi suất vốn vay mới được lợi, chứ không phải nông dân.
Bà Nguyễn Thị Hằng Thu, đề xuất: “Nên chăng Chính phủ đứng ra thu mua tạm trữ cà phê cho nông dân như Brazil, hoặc hỗ trợ trực tiếp cho “nông dân tạm trữ cà phê” thông qua các đại lý, doanh nghiệp gần dân (có sự quản lý của ngành thuế). Có như vậy mới giảm bớt được thiệt hại cho nông dân và cũng tránh được nguy cơ dẫn đến việc độc quyền kinh doanh trong ngành cà phê”.
(Theo Báo Lâm Đồng)

Cà phê lên giá, ai hưởng lợi?

Các tin khác