Cần lành mạnh hóa thị trường cà phê
Cập nhật lúc: 02/11/2011
261
Theo bà Huệ, hiện cà phê Việt Nam đang đứng thứ 2 thế giới về lượng xuất
khẩu và đang có mặt ở tất cả các châu lục. Diện tích cà phê khoảng
540.000ha, sản lượng trung bình 1,1-1,2 triệu tấn/năm, chiếm 13,5% tổng
sản lượng toàn cầu và chiếm 18% thị phần giao dịch cà phê nhân trên toàn
thế giới. cà phê là loại nông sản xuất khẩu có giá trị lớn thứ hai sau
gạo, đóng góp 2% vào GDP cả nước.
Thời gian gần đây, doanh nghiệp
(DN) cà phê đang xôn xao chuyện co hẹp đầu mối kinh doanh xuất khẩu sau
khi Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và PTNT có dự kiến đưa xuất khẩu cà
phê vào diện kinh doanh có điều kiện. Cụ thể, các điều kiện dự kiến là
DN kinh doanh xuất khẩu cà phê phải có ít nhất một cơ sở chế biến cà phê
với kho chứa phù hợp, đáp ứng đầy đủ các điều kiện vệ sinh an toàn thực
phẩm. Ngoài ra, DN đã tham gia chế biến và xuất khẩu cà phê trong 2 năm
liên tục với khối lượng cà phê xuất khẩu tối thiểu 5.000 tấn/năm. Mục
đích là tăng sức cạnh tranh của DN Việt Nam với DN có vốn đầu tư nước
ngoài. Nhưng với những điều kiện xuất khẩu cà phê mà các bộ đưa ra thì
có gì đó chưa ổn và dường như chỉ nhận được sự đồng tình từ một số DN
lớn.
Ai cũng nhận thấy rằng, nếu theo điều kiện thứ nhất thì chúng ta
không có những DN xuất khẩu trong tương lai có thể vươn mình lên được.
Trong khi đó, hiện nay gần 70% DN trong tổng số 153 DN xuất khẩu cà phê
làm ăn không hiệu quả là một tỷ trọng không mong đợi khá lớn. Chúng ta
cần cân nhắc đến DN kinh doanh cà phê nhỏ nhưng làm ăn rất bài bản,
nhiều năm qua tập trung vào các loại hàng cà phê chất lượng cao, tích
cực tìm kiếm khách hàng, xây dựng các mối quan hệ với các đối tác trong
và ngoài nước. Thực chất của việc thua ngay trên sân nhà của ngành xuất
khẩu cà phê trong những năm gần đây không phải từ nguyên nhân công ty
nhỏ hay to, chúng ta cần nghiêm túc tìm hiểu thay vì lấy cớ đó để thiết
lập rào cản, ngăn chặn những DN xuất khẩu vừa và nhỏ vươn lên.
Về
điều kiện thứ hai, phải xuất khẩu từ 5.000 tấn trở lên, tôi có biết một
công ty nguyên là một nông trường cà phê tại tỉnh Đắk Lắk, giám đốc này
10 năm trước đây đã quyết tâm chế biến cà phê chất lượng cao từ chính
nguồn do công ty của mình sản xuất ra mà không cần chạy theo số lượng,
bằng chứng cho thấy, liên tục những năm qua giá cà phê từ công ty này
bán ra luôn cao. Hiện, nhiều nhà rang xay nước ngoài đang ao ước là
người mua độc quyền hàng này nhưng số lượng của công ty sản xuất không
nhiều, chỉ khoảng 5.000 – 7.000 tấn/vụ.
Có một chuyên gia có
kinh nghiệm trong ngành cà phê nhận xét về vấn đề này như sau: “Ước muốn
làm cho ngành cà phê mạnh hơn là điều ai cũng mong đợi. Tuy nhiên, việc
mạnh hơn đó phải đi đôi với lợi ích của nhiều phía, nhất là nông dân,
nhờ vậy bà con bán được sản phẩm của mình làm ra với giá cả hợp lý để đủ
nuôi sống và tái sản xuất mới là thế mạnh có ý nghĩa, bằng không đó
cũng chỉ là sự mạnh lên của một nhóm lợi ích, gây lũng đoạn thị trường
nhờ sự nuông chiều của chính sách mà thôi”.
Tôi cho rằng,
hiện chưa nên ban hành nghị định xuất khẩu về cà phê có điều kiện sẽ dẫn
tới độc quyền. Nên chăng các ngành cần hướng dẫn và tạo điều kiện cho
nông dân trồng cà phê tiếp cận tiến bộ kỹ thuật nhằm chế biến cà phê
đúng cách ngay sau khi thu hoạch để nâng cao chất lượng cà phê Việt Nam,
đồng thời cho giải thể các công ty liên tục thua lỗ, cho sáp nhập những
công ty có năng lực trung bình, tạo nguồn tổng lực mạnh để chiếm vị thế
cao trong lĩnh vực xuất khẩu.
(Theo Kinh tế Nông thôn)