“Chè Nhật Sa Pa” có độc tính cao

Mặc dù đã có sự cảnh cáo từ UBND huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai “đính chính” về công dụng của loại chè Nhật Sa Pa (hay còn gọi là trà Nhật) đang được bán rộng rãi cho khách du lịch ở tỉnh này, nhưng ngay tại Hà Nội, loại chè này vẫn được bán công khai và khá được ưa chuộng.

Từ nhiều năm nay, loại chè Nhật này đã được bán rộng rãi ở thị trấn Sa Pa , chủ yếu cho khách du lịch về làm quà. Loại chè này được quảng cáo có công dụng chữa tiểu đường, huyết áp cao, mát gan, giải độc, đẹp da… Rất nhiều người đã mua và rỉ tai nhau về tác dụng của loại chè này theo quảng cáo của người bán hàng. Ngay cả ở Hà Nội, loại chè Nhật này cũng được bán rộng rãi.

Theo ông Nguyễn Ngọc Hinh, Phó Chủ tịch UBND huyện Sa Pa, giống chè Nhật này đang được người dân địa phương trồng với sản lượng 5 tấn lá khô/năm. Thực chất, chè Nhật có tên khoa học là Hydrangea mac ro phylla Segingevarthunbergii Makino thuộc họ Tú cầu (Hy drangeare ae).  Giống của cây chè Nhật du nhập vào Sa Pa từ khoảng năm 1992, do Viện Nghiên cứu Dược liệu Trung ương (Bộ Y tế) ký hợp đồng theo đơn đặt hàng với Công ty Honso Nhật Bản, trồng để lấy lá làm nguyên liệu chế biến một loại thuốc hút không chứa chất nicotin.

hời điểm ấy, Viện Dược liệu Trung ương đã nhận trồng thử nghiệm ở huyện Sa Pa, huyện Bắc Hà (tỉnh Lào Cai) và huyện Tam Đảo (tỉnh Vĩnh Phúc). Nhưng, chè Nhật thích hợp nhất với thổ nhưỡng ở Sa Pa và được trồng phổ biến, rộng rãi trên địa bàn tỉnh này. Nhưng, sau khi xuất khẩu hợp đồng đơn hàng đầu tiên 1 tấn lá khô, phía Nhật đã hạ giá thu mua sản phẩm xuống quá thấp, nên Viện Dược liệu đã quyết định ngừng sản xuất loại cây này từ năm 2001. Tuy nhiên, cây chè này vẫn tiếp tục được người dân trồng ở Sa Pa và tự bán ra địa phương, giới thiệu với khách du lịch là “trà Nhật” với những công dụng như chữa tiểu đường, cao huyết áp…

Cây chè Nhật được trồng tại Sa Pa. Ảnh:N.N.H.

Thực tế, theo ông Hinh, từ năm 2007, Viện Dược liệu Trung ương cũng đã có văn bản nói rõ tác dụng của cây “trà Nhật”. Theo kết quả nghiên cứu của Viện Dược liệu Trung ương, độc tính của dịch chiết cây “trà Nhật” là rất cao. Viện Dược liệu Trung ương đã đề nghị UBND huyện Sa Pa cấm người dân trồng và lưu hành sản phẩm này trên thị trường.

Ngay chính ông Tanaka, đại diện của Công ty Honso Nhật Bản cũng thông báo với UBND huyện Sa Pa biết về tác hại của sản phẩm chè Nhật đối với sức khỏe con người. Ông cho biết, thực chất, giống cây chè này có nguồn gốc từ Trung Quốc, dùng để chiết xuất hóa chất chống nấm mốc trên tường nhà. UBND huyện Sa Pa cũng đã nhiều lần có văn bản đề nghị người dân không trồng và bán loại chè này trên thị trường. Tuy nhiên, vì ham lợi, nhiều hộ vẫn trồng, sấy lá và bán nhưng lại dán nhãn “chè ngọt Sa Pa” và bán cho khách du lịch dù theo chính quyền sở tại, Sa Pa chưa trồng được cỏ ngọt. Theo thống kê, hiện còn khoảng 28 hộ dân ở Sa Pa còn trồng loại chè này và bán cho khách với giá từ 80.000 – 100.000 đồng/kg.

Điều đáng lo ngại là không chỉ bán ở Sa Pa, “trà Nhật” đã xuất hiện ở Hà Nội và được bán khá rộng rãi cũng với những lời quảng cáo về công dụng không khác gì cây cỏ ngọt và được khá nhiều khách ưa chuộng. Trên phố Lãn Ông, hầu như hộ kinh doanh nào cũng có bày bán loại sản phẩm này. Chúng tôi đã khảo sát trên phố Lãn Ông và các hàng bán thuốc nam. Những gói trà có màu xanh khá đẹp mắt, được sấy khô và dán nhãn tự in.

Ngay trên các chợ bán hàng online cũng nhộn nhịp rao bán loại chè này. Theo địa chỉ rao bán trên trang web: http://amthuchanoi.net.vn, chúng tôi tìm đến địa chỉ ngõ 158 Ngọc Hà, quận Ba Đình. Tại đây, mỗi gói “trà Nhật” cũng được bán với giá khá cao, 50.000 đồng/gói 2 lạng. Người bán vẫn khẳng định, đây là loại chè ngọt Sa Pa rất tốt cho sức khỏe, ổn định huyết áp bổ gan thận, giải độc mát gan, vôi cột sống, ăn ngon miệng. Chống bệnh béo phì, bệnh tim mạch, hòa can nhiệt. Chúng tôi còn được hướng dẫn tận tình cách pha: cho 5-7 lá vào ấm và pha như trà uống bình thường. Hằng ngày có thể sử dụng uống thay nước trắng có thể pha rồi để tủ lạnh uống cả ngày. Và theo chị H (người bán), đây là loại chè rất tốt cho người già và trẻ nhỏ.

Tuy nhiên, trên diễn đàn lamchame.com, cũng đã có nhiều ý kiến phản đối loại trà này trong topic bán hàng của nick name trang274. Một phụ huynh đã cho biết, người nhà của chị làm đông y có nhắc nhở không nên uống nhiều loại “trà Nhật” này vì rất độc.

Không phải người tiêu dùng nào cũng đủ thông tin để có thể nhận biết, phân biệt và lựa chọn loại chè nào tốt cho sức khỏe. Nhất là với những kiểu ghi nhãn mác khá lập lờ như “Cỏ ngọt Sa Pa “. Thực chất, để giải quyết tận gốc, UBND huyện Sa Pa nên có các biện pháp kiên quyết không để người dân trồng và tái trồng loại cây này