Dịch cúm gia cầm có thể bùng phát vào cuối năm 2011

Biến thể H5N1 mới

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), kể từ khi xuất hiện lần đầu vào năm 2003, dịch cúm A/H5N1 đã khiến hơn 560 người bị lây nhiễm và 331 người trong số đó đã  tử vong. Đến thời điểm này, vẫn chưa có chế phẩm vắc xin đặc hiệu để phòng bệnh cho người.

Mới đây, Cơ quan Lương Nông của Liên hiệp quốc (FAO) đã đưa ra cảnh báo về nguy cơ dịch cúm A/H5N1 bùng phát trở lại ở Việt Nam và Trung Quốc. Trong một thông báo về dịch bệnh nguy hiểm này, đại diện FAO cảnh báo về dòng virút có gien biến đổi dạng H5N1-2.3.2.1 có khả năng đề kháng với vắcxin hiện tại. Nếu dịch bệnh xảy ra sẽ gây nguy hiểm cho nhiều nước châu Á như Campuchia, Thái Lan, Malaysia, bán đảo Triều Tiên, Nhật Bản..., trong đó có cả Việt Nam, nơi virút H5N1 vẫn còn lưu trú.

Trước cảnh báo này, PGS-TS Nguyễn Trần Hiển, Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cho rằng, sự biến đổi nhỏ của virút H5N1 không có gì bất thường và đáng ngạc nhiên trong quá trình tiến hóa tự nhiên, đặc biệt khi virút này thường xuyên lưu hành ở gia cầm. Ông Hiển cho biết, WHO cũng vừa thông báo sự biến đổi của virút H5N1 không làm tăng các nguy cơ về y tế công cộng đối với con người và bức tranh về cúm A/H5N1 ở người vẫn không thay đổi. Hiện cúm A/H5N1 xảy ra rải rác ở người, chủ yếu là khu vực có sự lưu hành của virút H5N1 và chưa có sự lây truyền từ người sang người. Tuy nhiên, ông Hiển lưu ý cần phải tăng cường giám sát virút H5N1 đang lưu hành ở gia cầm để sớm phát hiện sự thay đổi của nó và đưa ra các chiến lược khống chế phù hợp.

Gia cầm được bày bán, giết mổ ngay tại khu dân sinh sẽ dễ dẫn tới việc bùng phát dịch cúm A/H5N1. Ảnh: TL

Không nên lơ là với “tử thần”

Ở nước ta, dịch cúm A/H5N1 trên người được ghi nhận từ cuối năm 2003, tích lũy số mắc/tử vong đến nay là 119/59 trường hợp tại 39 tỉnh, thành phố. Từ đầu năm 2011 đến nay, không xảy ra dịch ở người. Ca mắc cúm A/H5N1 gần đây nhất được ghi nhận vào đầu tháng 4-2010. Theo PGS-TS Nguyễn Trần Hiển, trong các năm từ 2007-2010, mỗi năm có từ 5-7 ca nhiễm cúm A/H5N1 nhưng chưa có bằng chứng lây từ người sang người. Chủng virút H5N1 phân lập ở người trong giai đoạn này thuộc nhóm 2.3.4, tương đồng với virút H5N1 lưu hành trên gia cầm tại miền Bắc trong cùng giai đoạn. Chưa phát hiện sự kết hợp, tái tổ hợp của virút H5N1 và virút cúm theo mùa lưu hành tại cùng thời điểm. Bên cạnh đó, không có bằng chứng về sự thay đổi độc lực hay cơ chế lây truyền của virút.

Mặc dù dịch cúm gia cầm hiện đang tạm lắng nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây lan sang người. Các chuyên gia dịch tễ cho rằng khó khăn lớn nhất hiện nay là virút H5N1 đang lưu hành ở các đàn gia cầm, đặc biệt là ở các đàn vịt mà không có biểu hiện bệnh. Các cơ quan chức năng dự báo năm 2011, nguy cơ bùng phát trở lại các bệnh dịch ở gia cầm vẫn cao. Buôn bán, kinh doanh gia cầm sống chưa qua kiểm dịch sẽ dẫn tới việc bùng phát dịch và lây lan sang người. Do vậy, các chuyên gia dịch tễ khuyến cáo người dân không nên chủ quan, vì bệnh cảnh ban đầu của cúm A/H5N1 ở người cũng khá giống với các bệnh cúm thông thường khác là ho, sốt, mệt mỏi nên bệnh nhân nhập viện thường trong giai đoạn muộn, gây nguy hiểm tới tính mạng.

Vắcxin phòng cúm gia cầm không còn tác dụng

Cục Thú y (Bộ NN-PTNT) cho biết, sau một thời gian sử dụng vắcxin để tiêm phòng cúm A/H5N1, hiện virút H5N1 đã biến đổi sang phân nhóm khác, do đó, loại vắcxin tiêm phòng trước đây không còn tác dụng. Kết quả phân tích virút phân lập được từ các ổ dịch cúm A/H5N1 tại nhiều địa phương trong thời gian qua cho thấy nhánh virút mới đã xuất hiện ở các địa phương thuộc Bắc Bộ, Trung Bộ và Tây Nguyên. Trong quá trình chờ loại vắcxin mới, Bộ NN-PTNT đề nghị các địa phương chủ động phát hiện sớm và xử lý kịp thời khi có ổ dịch cúm A/H5N1 xuất hiện, không để dịch lây lan.