DN thủy sản kêu như vạc!

Theo VASEP, so với trước đây, hiện nay, chi phí kiểm nghiệm lô hàng thành phẩm trước khi xuất khẩu đã trở thành gánh nặng đối với doanh nghiệp khi mức phí phải trả tăng trung bình 1,5-2 lần. Việc lấy mẫu kiểm nghiệm lô hàng cùng các biện pháp, thủ tục kiểm soát trước khi xuất khẩu đã khiến cho đa phần các lô hàng thủy sản Việt Nam phải chờ từ 7-10 ngày trước khi xuất khẩu. Đây là một bất lợi lớn so với các nước xuất khẩu thủy sản khác, làm giảm năng lực và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Chế biến thủy sản XK

Về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Ký, TGĐ Cty Agifish, cho biết, hiện nay, bất cứ lô hàng thủy sản nào nếu chưa có Chứng thư Nhà nước đều bị Hải quan giữ lại, bất kể nước nhập khẩu có đòi hỏi phải có Chứng thư hay không. Để được thông quan, doanh nghiệp lại phải mất tới cả chục ngày để đi lấy Chứng thư. Do đó, ông Dương Ngọc Minh, Phó chủ tịch VASEP cho rằng việc cần làm ngay hiện nay là với những thị trường nào không đòi hỏi Chứng thư Nhà nước, thì không nên bắt buộc doanh nghiệp đó phải có chứng thư để được Hải quan cho thông quan.

Liên quan đến vấn đề gánh nặng chi phí kiểm nghiệm, thông tin tổng hợp từ VASEP cho thấy phí kiểm nghiệm mà doanh nghiệp phải trả cho các Trung tâm vùng của Cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản (NAFIQAD) trung bình 5-15 triệu đ/lô hàng. Nhiều doanh nghiệp cỡ vừa trở lên, phí kiểm nghiệm hàng năm phải trả cho riêng NAFIQAD từ 1-4 tỷ đồng. Trong khi hoạt động tự kiểm của doanh nghiệp đã ngốn từng ấy tiền. Mỗi năm ngành thủy sản xuất khẩu 1,2 triệu tấn, tương đương với khoảng 60.000 lô hàng. Trong đó, khoảng 12.000 lô hàng phải kiểm tra Nhà nước.

Thành ra, số tiền ngành thủy sản phải chi ra để làm kiểm nghiệm là rất lớn. Trong khi đó, dù NAFIQAD đã áp dụng các biện pháp kiểm soát tăng cường nhằm vào thành phẩm trước kh xuất khẩu, nhưng trên thực tế trong năm 2011, số lượng lô hàng bị nước ngoài cảnh báo không có dấu hiệu giảm. Điều đáng nói là doanh nghiệp phải gánh hết mọi sự trừng phạt mỗi khi có lô hàng bị cảnh báo, cho dù trên thực tế, có những vấn đề nằm ngoài khả năng kiểm soát của doanh nghiệp như tình trạng lạm dụng các chất cấm trong nuôi trồng thủy sản …

Chính vì thế, mong muốn của các doanh nghiệp thủy sản là công tác kiểm nghiệm được xã hội hóa một cách thực sự. Theo NAFIQAD, đến cuối năm 2011, có 15 đơn vị kiểm nghiệm được chỉ định kiểm tra an toàn vệ sinh thủy sản. Trong đó 6 đơn vị thuộc 6 Trung tâm vùng của NAFIQAD, 1 đơn vị thuộc 1 cơ quan quản lý Nhà nước khác, và 8 đơn vị thuộc các doanh nghiệp làm dịch vụ kiểm nghiệm. Xem qua danh sách này, có vẻ như công tác kiểm nghiệm đã được xã hội hóa ở mức độ tương đối.

Nhưng theo phản ánh của các doanh nghiệp, hiện nay, các phòng kiểm nghiệm không thuộc các Trung tâm vùng không thể thực hiện trực tiếp các hoạt động kiểm nghiệm liên quan đến quản lý Nhà nước, mà chỉ thực hiện thông qua sự phân công giữa các Trung tâm vùng. Tức là phòng kiểm nghiệm của các Trung tâm vùng vẫn đang có vị trí cao hơn so với phòng kiểm nghiệm bên ngoài. Thành ra, xã hội hóa kiểm nghiệm mới chỉ là hình thức.

Thay mặt các doanh nghiệp thủy sản, ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó chủ tịch VASEP nêu ra 4 kiến nghị với Bộ NN-PTNT: Thay đổi cách tiếp cận kiểm soát phù hợp với Luật ATTP, thông lệ quốc tế và giảm giá thành cho doanh nghiệp theo hướng kiểm soát điều kiện xuất khẩu là điều kiện chính để xuất khẩu thủy sản, và không áp dụng việc lấy mẫu kiểm nghiệm bắt buộc lô hàng làm điều kiện để cấp Chứng thư (H/C) xuất khẩu; Không yêu cầu các doanh nghiệp phải có Chứng thư của Nhà nước khi nước nhập khẩu không yêu cầu, cũng như không áp dụng biện pháp xử lý vi phạm mang tính trừng phạt và vượt quá các nội dung này của Luật ATTP; Xã hội hóa công tác kiểm nghiệm nhằm phục vụ kịp thời cho xuất khẩu; Thay đổi cách kiểm soát ATTP đối với chỉ tiêu kháng sinh theo hướng kiểm soát đầu nguồn, nơi có rủi ro ATTP thay vì chỉ kiểm nghiệm lô hàng.

Trước những bức xúc của các doanh nghiệp, ông Nguyễn Như Tiệp, Cục trưởng Cục NAFIQAD, cho hay, Cục đã đề nghị Bộ trưởng Bộ NN-PTNT ra quyết định bãi bỏ yêu cầu có Chứng thư Nhà nước khi xuất khẩu vào các thị trường không cần Chứng thư. Riêng với 2 thị trường Nhật Bản và Canada, vốn không đòi hỏi phải có Chứng thư Nhà nước, nhưng hồi tháng 10 năm ngoái, khi việc cảnh báo các lô hàng thủy sản Việt Nam ở những nước này đã đến mức đáng báo động, Bộ NN-PTNT đã buộc phải áp dụng biện pháp khẩn cấp là kiểm tra 100% lô hàng xuất khẩu sang những thị trường này. Đến nay, tình hình đã được vãn hồi. Do đó, Bộ NN-PTNT đã bãi bỏ các biện pháp khẩn cấp đó, qua đó, giảm được khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản và Canada.

Theo Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Thị Xuân Thu, về việc xã hội hóa kiểm nghiệm mới chỉ là hình thức, cũng có phần lỗi của các doanh nghiệp khi doanh nghiệp cứ đổ xô vào các phòng kiểm nghiệm thuộc NAFIQAD với tâm lý làm như vậy sẽ dễ được cấp Chứng thư hơn. Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng yêu cầu NAFIQAD phải kiểm tra xem có tình trạng đối xử không công bằng giữ phòng kiểm kiểm thuộc Cục với phòng kiểm nghiệm bên ngoài hay không. Nếu có thì phải chấn chỉnh ngay. Thứ trưởng cũng thừa nhận phí kiểm nghiệm thủy sản hiện nay đúng là cao hơn nhiều so với trước đây. Nhưng quy định về các mức phí hiện nay là theo thông tư liên tịch giữa Bộ Tài chính và Bộ NN-PTNT. Thông tư này mới ban hành chưa lâu, chưa thể sửa đổi ngay được. Do đó, để giảm gánh nặng phí kiểm nghiệm, NAFIQAD nên xem xét giảm tần suất lấy mẫu kiểm tra cho những doanh nghiệp làm tốt.

Để tăng cường kiểm soát ATTP thủy sản ngay từ đầu nguồn, Thứ trưởng Nguyễn Thị Xuân Thu cho biết, Bộ NN-PTNT đang xây dựng chương trình quản lý chất lượng theo chuỗi thực phẩm. Thứ trưởng đề nghị các doanh nghiệp và VASEP tham gia cùng Bộ NN-PTNT trong xây dựng chương trình quản ký chất lượng theo chuỗi.

                                                                                                                                                                           (Nguồn Báo Nông nghiệp)