Doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh cà phê nội địa: Lại lo bị ép sân
Cập nhật lúc: 21/09/2011
292
UBND tỉnh Đắc Lắc vừa đề nghị Bộ Công thương cho phép Công ty Chế biến
cà phê Man - Buôn Ma Thuột (Dakman) – doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
ngoài, được trực tiếp thu mua cà phê của nông dân. Lý do của đề nghị này
được UBND tỉnh Đắc Lắc lý giải, do công ty Dakman đã liên kết với nông
dân phát triển được 3.676 ha cà phê có chứng nhận cà phê sạch 4C với sản
lượng khoảng 12.000 tấn/năm, nên nếu không cho trực tiếp thu mua, Công
ty sẽ bị thiệt.
Nhưng không phải chỉ có Dakman đang đầu tư cho nông
dân trồng cà phê sạch ở Tây Nguyên. Nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tư
nước ngoài khác như Nestlé cũng có những chương trình đầu tư trồng cà
phê sạch 4C và kỳ vọng sẽ nhanh chóng nâng sản lượng cà phê mua trực
tiếp của người nông dân trong thời gian tới.
Đại diện Bộ Nông nghiệp
và Phát triển Nông thôn cho hay, Bộ ủng hộ các doanh nghiệp nước ngoài
đầu tư vào ngành cà phê ở Việt Nam, đặc biệt là đầu tư vào lĩnh vực chế
biến để nâng cao giá trị cà phê xuất khẩu. Đối với vùng nguyên liệu, Bộ
cũng khuyến khích doanh nghiệp mọi thành phần đầu tư cho vùng nguyên
liệu, sản xuất cà phê sạch.
Tuy nhiên, lời đề xuất trên lập tức gặp
sự phản ứng của các doanh nghiệp cà phê nội địa. Ông Vũ Đức Tiến, Giám
đốc Công ty Đầu tư và Xuất nhập khẩu cà phê Tây Nguyên lo ngại, nếu đề
nghị trên được chấp thuận sẽ hình thành làn sóng đổ xô vào đầu tư vùng
nguyên liệu của các doanh nghiệp nước ngoài để được thu mua cà phê trực
tiếp từ người dân một cách hợp pháp.
Theo các quy định hiện tại, các
doanh nghiệp kinh doanh cà phê có vốn đầu tư nước ngoài vẫn chưa được
phép trực tiếp thu mua nguyên liệu từ dân để xuất khẩu, mà phải qua các
doanh nghiệp Việt Nam.
Bởi vậy, dù các địa phương Đắc Lắc, Gia Lai…
vẫn khẳng định không có chuyện doanh nghiệp nước ngoài mua trực tiếp cà
phê từ người dân, song theo Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (Vicofa),
thực trạng này là có thật và đã diễn ra nhiều năm nay. Ông Đỗ Hà Nam,
Phó Chủ tịch Vicofa khẳng định, những năm trước, các doanh nghiệp xuất
khẩu cà phê trong nước chiếm giữ hơn 80% tổng lượng cà phê xuất khẩu,
nhưng niên vụ cà phê vừa qua, chỉ còn chiếm khoảng 50%. Hỗ trợ đắc lực
cho các doanh nghiệp nước ngoài mua được cà phê trực tiếp trong dân là
hệ thống các đại lý. Ông Nam cho hay, hiện số đại lý thu mua cà phê của
doanh nghiệp nước ngoài chiếm tới 50% tổng đại lý thu mua cà phê trong
cả nước, tăng 35% so với năm trước. Với lợi thế vay ngoại tệ có lãi suất
thấp, tính ra chỉ bằng 1/3 lãi suất các doanh nghiệp trong nước vay
tiền đồng, các doanh nghiệp nước ngoài này càng có thêm cơ hội trong
việc mở rộng hệ thống thu mua cà phê, đồng thời dồn doanh nghiệp cà phê
nội tới chỗ chịu thêm một mùa cà phê đắng ngay tại sân
Theo Vicofa,
niên vụ cà phê 2010-2011, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cà phê trong nước
đã phải xù hợp đồng, chấp nhận bị phạt do không mua nổi nguyên liệu để
thực hiện các hợp đồng đã ký kết với đối tác.
Cảnh báo về tình trạng
bị ép giá khi quá phụ thuộc vào các doanh nghiệp nước ngoài, ông Tiến
nhận xét, trước mắt người dân có thể được lợi về giá, nhưng một khi vùng
nguyên liệu đã bị thâu tóm, nguy cơ người dân bị các doanh nghiệp nước
ngoài ép giá là khó tránh.
Cũng để đối phó với việc giảm lượng cà
phê thu mua được trong niên vụ 2011-2012, Vicofa cùng Nhóm 20 doanh
nghiệp xuất khẩu cà phê hàng đầu Việt Nam đang quyết tâm đẩy mạnh mua
tạm trữ 3000.000 tấn ngay từ đầu vụ. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
Nông thôn cùng Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội cũng đồng ý dành
10.000 tỷ đồng để mua khoảng 300.000 tấn ngay từ đầu vụ.
Nhưng nỗi
lo cạnh tranh chưa được dỡ bỏ. Giám đốc một doanh nghiệp xuất khẩu cà
phê lo ngại, nhiều năm nay, khi họp thì các doanh nghiệp luôn thống nhất
cao, ủng hộ liên kết, nhưng ra ngoài thì mỗi doanh nghiệp thực hiện một
cách. Chưa kể phía ngân hàng tuy có hứa hẹn nhưng thực tế thường giải
ngân ít hơn con số cam kết.
Vì thế, cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài trong thu mua cà phê vẫn là thách thức không nhỏ với doanh nghiệp nội
(Theo Bao Dau tu)