Vay vốn trả bằng cà phê: Thiệt thòi thuộc về người vay

Đa dạng hình thức vay vốn

Việc cam kết vay vốn của người nông dân với các đại lý, doanh nghiệp thu mua cà phê (gọi tắt là chủ nợ) thường chỉ bằng nói miệng, hoặc viết giấy tay mà không được xác nhận bằng pháp lý. Hình thức vay này thường được chủ nợ tính lãi theo mức lãi suất của ngân hàng NN-PTNT và đến mùa thu hoạch buộc người vay phải bán cà phê cho chủ nợ. Tuy nhiên, cũng đã có không ít rắc rối xảy ra cho phía chủ nợ, bởi nhiều hộ gia đình khi vay tiền để sản xuất, đến kỳ thu hái thì lại bán cà phê cho đại lý khác, trong khi số nợ và lãi cũ vẫn chưa chịu trả. Anh Trần Anh Dũng, Phó giám đốc doanh nghiệp tư nhân thương mại Dũng Ngân ở phường Thống Nhất, TX. Buôn Hồ cho biết: những năm gần đây, có rất nhiều các đại lý, doanh nghiệp và điểm thu mua cà phê nhỏ lẻ “mọc lên”, người dân có quyền bán sản phẩm cho ai tùy thích. Song mỗi khi khó khăn, các khách hàng quen lại tìm đến doanh nghiệp có nhiều năm hoạt động trên địa bàn để vay tiền, nhiều hộ vay, rồi đến mùa thu hoạch xong vẫn không thấy đưa cà phê đến bán như đã thỏa thuận trước. Việc giao kèo chỉ qua giấy viết tay và dựa vào sự tin tưởng lẫn nhau là chính nên về mặt pháp lý không có giá trị. Anh Dũng than thở: hiện tổng số vốn của doanh nghiệp cho người dân vay còn tồn đọng từ những niên vụ trước khoảng trên 100 triệu đồng. Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận việc nhiều hộ vay - trả rất sòng phẳng và trở thành khách hàng thân quen của doanh nghiệp.

Nhiều đại lý, doanh nghiệp thu mua cà phê trong tỉnh vẫn thường cho người dân vay vốn để sản xuất.

Người dân vẫn thiệt đủ đường

Dù với hình thức vay vốn như thế nào chăng nữa, các chủ nợ vẫn tìm đủ mọi phương cách tính toán để có lợi cho mình, còn đối với người nông dân đi vay thì vẫn chịu thiệt thòi. Vay vốn - trả lãi, người nông dân thường không hài lòng với việc trả bằng cà phê nhân vì chủ nợ thu lãi khá cao, có khi bằng gần gấp đôi số tiền đã vay. Còn kiểu vay mới là chốt giá thì chủ nợ dựa trên giá cà phê tại thời điểm vay để tự làm giá, đưa ra giá thấp hơn giá sàn của thị trường từ 5.000-10.000 đồng/kg. Anh Trần Công Tam, ở xã Ea H’ding, huyện Cư M’gar bộc bạch: “Gia đình tôi vay 10 triệu đồng của một đại lý thu mua cà phê quen biết trong xã từ hồi tháng 5-2012 (lúc cây cà phê ra quả non), với giá chốt 35.000 đồng/kg trong khi giá thị trường thu mua lúc đó là 42.000 đồng/kg. Biết là thiệt thòi lớn nhưng vẫn phải “cắn răng” để vay vì thiếu vốn sản xuất”. Chưa hết, đến nay, khi cà phê bước vào mùa thu hoạch, việc trả nợ và bán cà phê cho chủ nợ cũng có khá nhiều chuyện để bàn. Theo phản ánh của nhiều hộ trồng cà phê trên địa bàn huyện Krông Buk, lúc vay tiền đã bị chủ nợ gây khó dễ, không nghĩ rằng đến khi trả nợ cũng bị o ép, các chủ nợ đến thu cà phê thường trừ tạp chất (cành, lá cây lẫn trong nhân) và trừ vào độ ẩm trong cà phê nhân khá cao có khi là 3-6kg/tạ, lại còn trừ cả tiền xăng, nhân công đến thu nợ… Nếu giá cà phê nhân tại thời điểm lấy nợ thấp hơn lúc chốt giá thì việc khấu trừ các khoản nêu trên lại càng cao hơn nữa, vì thế, suy đi tính lại thì chủ nợ không bao giờ thiệt thòi...

Đã đến lúc các địa phương cần có những biện pháp, chế tài hiệu quả nhằm thắt chặt quản lý khâu thu mua cà phê trên địa bàn; các nhà đầu tư cần kết hợp với người trồng cà phê thực hiện các mô hình cà phê sạch bền vững với đầu ra ổn định; tăng cường công tác tuyên truyền, khuyến cáo người dân hạn chế vay nợ tự do mà không có xác nhận của chính quyền địa phương nhằm tránh những trường hợp bất trắc gây ảnh hưởng xấu đến tình hình trật tự an ninh trên địa bàn và tổn hại đến kinh tế gia đình.

                                                                                                                                 (Nguồn Báo Dak Lak)