Xuất khẩu cao su biên mậu: Doanh nghiệp cần thận trọng

Cập nhật lúc: 22/09/2011 480

Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu cao su lớn của Việt Nam. Tuy nhiên, việc xuất khẩu cao su vào thị trường này trong thời gian gần đây gặp nhiều khó khăn cả về thị trường và hình thức thanh toán.

Thị trường tiêu thụ bất ổn
Theo thông tin từ các doanh nghiệp xuất khẩu cao su tại Móng Cái thì từ hơn hai tuần nay, doanh nghiệp xuất khẩu cao su Việt Nam không bán được một kg mủ cao su nào sang thị trường Trung Quốc. Hoạt động mua bán mủ cao su giữa thương nhân Trung Quốc và doanh nghiệp Việt Nam vẫn đóng băng… Việc xuất khẩu cao su tại cửa khẩu đã gặp khó khăn từ đầu tháng 6-2011. Trong suốt tháng 7 và kéo dài đến tận cuối tháng 8, cứ cách vài ba ngày thương nhân Trung Quốc lại không mua hàng một ngày, nhưng đến hai tuần gần đây thì họ ngưng hẳn. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, phía bên kia điểm thông quan Lục Lầm, các lực lượng thanh tra hải quan, kể cả công an Trung Quốc ngày nào cũng tới kiểm tra, không cấp phép thông quan nên thương nhân không tổ chức mua mủ cao su từ phía Việt Nam. Việc Trung Quốc tăng cường các biện pháp kiểm soát hoạt động nhập khẩu cao su biên mậu từ đầu tháng 7-2011 đến nay cũng đã được các doanh nghiệp Việt Nam tiên đoán trước khi cao su vào chính vụ khai thác. Đây là chính sách thường xuyên được Trung Quốc áp dụng giảm nhiệt giá mủ cao su vốn có xu hướng tăng khá mạnh từ đầu năm đến nay. Trao đổi với chúng tôi, nhiều doanh nghiệp hoạt động xuất khẩu cao su tại Móng Cái cho rằng: Khi Chính phủ cho mở cửa khẩu thì ắt sẽ có nhiều thương nhân Trung Quốc mua mủ, nhu cầu tăng làm tăng giá. Muốn giá giảm thì chỉ có cách bớt mua lại, và biện pháp tăng cường thanh kiểm tra, hạn chế cấp phép mà hải quan Trung Quốc đang làm hiện nay được coi là hiệu quả nhất. Chính sách kiểm soát nhập khẩu ngay lập tức tác động đến giá mủ cao su, giá mủ đã giảm từ 31.500 CNY từ giữa tháng 8 xuống còn dưới 29.000 CNY vào tuần đầu tháng 9 này. Với công cụ chính sách quá khôn khéo như vậy, có thể thấy, phía Trung Quốc hoàn toàn có thể chủ động mua hàng từ Việt Nam vào khi giá thấp. Khi cần, có thể hạn chế lượng mặt hàng nhập khẩu vốn là thế mạnh của Việt Nam, điều chỉnh được giá bán của chính doanh nghiệp Việt Nam và từ đó, có lợi thế ép giá hàng xuất khẩu của ta vì Trung Quốc chỉ áp dụng các chính sách này với hàng nhập khẩu tiểu ngạch của Việt Nam nên không vi phạm các quy định về WTO. Bên cạnh đó, việc thanh toán biên mậu bằng hình thức mở tài khoản vãng lai tại Ngân hàng Trung Quốc của một số thương nhân xuất khẩu cao su trong thời gian vừa qua đã phải gánh chịu quá nhiều rủi ro và thiệt hại lớn. Năm 2010, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cao su biên mậu của Việt Nam đã rơi vào tình trạng trắng tay khi bị Ngân hàng Trung Quốc phong toả tài khoản. Đặc biệt, từ ngày 1-7-2011, phía Ngân hàng Trung Quốc đã ngừng cung cấp dịch vụ thanh toán biên mậu đối với các tổ chức tín dụng Việt Nam. Điều này đã gây ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu hàng hoá của các doanh nghiệp bởi vì việc thanh toán sẽ không đáp ứng được điều kiện hoàn thuế theo quy định của Nhà nước.
Giải pháp tình thế
Để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc thực hiện các thủ tục hoàn thuế theo quy định của Nhà nước, các cơ quan chức năng của tỉnh đã có công văn xin ý kiến Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam để có các giải pháp tháo gỡ cho doanh nghiệp. Bộ Tài chính đã trao đổi với Ngân hàng Nhà nước để xác định rõ các trường hợp thanh toán đối với hàng hoá xuất khẩu thông qua tài khoản vãng lai của bên nước ngoài mở tại các Ngân hàng ở Việt Nam.
Theo đó, hình thức thanh toán thông qua tài khoản vãng lai của chủ doanh nghiệp tư nhân hoặc cá nhân kinh doanh để thanh toán hàng hoá mua của doanh nghiệp Việt Nam được xác định là thanh toán qua ngân hàng. Tuy nhiên, việc thanh toán này, phải được quy định trong hợp đồng xuất khẩu (phụ lục hợp đồng hoặc văn bản điều chỉnh hợp đồng - nếu có). Tổ chức tín dụng được phép có trách nhiệm kiểm tra chứng từ để đảm bảo việc thanh toán, chuyển tiền thực hiện đúng mục đích và phù hợp với các quy định của pháp luật. Các ngành chức năng như Công thương, Cục Thuế, Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tỉnh đã hướng dẫn, các doanh nghiệp thực hiện thủ tục thanh toán qua tài khoản vãng lai để được hoàn thuế VAT theo đúng quy định. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là một giải pháp tình thế và các ngành chức năng cũng cảnh báo việc thanh toán bằng hình thức biên mậu hiện nay đang là con dao hai lưỡi. Trung Quốc là thị trường tiềm năng của Việt Nam, song, mấu chốt mà các doanh nghiệp xuất khẩu cao su phải giải quyết được là tiến tới xuất khẩu chính ngạch, nâng cao hàm lượng chế biến trong sản phẩm, hạn chế tình trạng xuất nguyên liệu thô như hiện nay. Vì chỉ khi đó, giá trị hàng xuất khẩu mới có thể nâng cao, tránh được mọi rủi ro phát sinh về thanh toán... ở biên mậu hiện nay.
Mặc dù, vài năm gần đây các doanh nghiệp xuất khẩu cao su đã có nhiều cố gắng chuyển sang xuất khẩu chính ngạch, nhưng số lượng tăng chưa đáng kể do chính sách áp thuế mà thương nhân Trung Quốc phải chịu lên tới 25% (tiểu ngạch 0%) và phương thức mua bán mậu biên vẫn khá đơn giản, nhanh gọn nên được người mua, người bán lựa chọn. Trong khi đó, mục tiêu đa dạng hoá thị trường xuất khẩu, tránh lệ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc cũng không hề dễ dàng vì không phải doanh nghiệp nào cũng có thế mạnh công nghệ, sản lượng, tiềm lực vốn để đàm phán với nước ngoài. Hơn nữa, muốn xuất khẩu chính ngạch đi các thị trường khó tính thì chất lượng mủ cao su phải đạt chuẩn quốc tế, nhưng hiện nay có khá nhiều diện tích cao su tiểu điền do doanh nghiệp tư nhân thu mua, sơ chế qua loa nên phải phụ thuộc vào thị trường được coi là khá dễ tính như Trung Quốc. Rõ ràng, với chính sách ăn xổi, không chịu đầu tư bài bản vào công nghệ chế biến, thì rất khó để có sản lượng mủ đạt chất lượng, sự phụ thuộc vào thị trường đầy rủi ro như Trung Quốc là khó tránh.
(THeo Báo Quảng Ninh)

Xuất khẩu cao su biên mậu: Doanh nghiệp cần thận trọng

Các tin khác